FOX JOURNAL THUZIEK:
ṬHENKHAT
TA DING CHUN LOCKDOWN HI KNOCKOUT A NIH.
- V L
Renga Hriler
Nk Rempui (Hming thleng) chu Christian Dior show room,
Ambience Mall, Vasant Kunj, New Delhi hmuna sinthaw a ni a, a thawkna a inthawk
hla rak lovah a ruolnu pakhat le inhluoin an khawsaa. A sinthawna dâwr le mall
hi March 20, 2020 a inthawk khan khâr ṭan a ni a, iengtikam hawng nawk a ni
ding ti hi hriet thei a ni ta nawh. Nk Rempui hi a thawkna company neituhaiin
March 2020 thla hlaw 75 % chau an pêk a, April 2020 thla hlaw hi a hmu an
beisei naw thu a hril. A hril pei dân chun “Lockdown inṭan hma khan mi’n an
khuo tieng an pan sup sup a, kei khawm fe ka nuom hle a chu thla thar hlaw
nghâk law law ka nuom leiin ka fe nawa, tu hin chu tuol khawm suok thei ta
lovin ka um an tah. Hieng tik huna hin chu mâni nu le pahai leh sungkuoa um bâk
a thlâkhla ka nei nawh” tiin a hril. Tu hin a thawkna company neituhaiin a
phone khawm an dawngsawng ta naw leiin a sin pangngâi a zawm nawk thei dîm, sin
dang iengtinam a zawng ding ti ngaituoin a ruolnu le an inhluo chiterek ah sûn
le zân beidawng takin hun a hmang mêk a nih. A hlaw a inthawk thlatin Rs 2000 a
lo siekhawl (savings) chu hmangin tuhin an khawsa mêk a nih.
Thanga
(hming thleng) chu Xen Tech call centre a thawk a ni a, a thawkna hi company
lien bêk bêk lo a ni leiin lockdown inṭan a inthawk khan an company hi khâr a
nih. A ruolhai mi pahni dang leh in an hluo khâwm a, an pathum chun sin nei ta
lo, hlaw nei bawk lo, sum siekhawl nachang hrie lo an ni leiin khawtlang ṭhuoituhai
le Samari miṭha ṭhenkhat zârin nghei lovin an la um a. An inhluo neitupa hlaka
sawrkârin inhluomanhai ṭhin lo dinga thusuok a siem chu iengmalovah ngâiin
inhluo man a ṭhin zing bawk. An beidawngin inhluo chungchanga harsatna tuokhai
phone theina dinga sawrkarin phone number a ziek (help line) an hei phone
khawma ṭangkaina a nei chuong nawh. Khuo tieng suok nuomhai ta dinga hming
pêkna ding an tia chun an hming an pêk ve a, tu chen hin chanchin iengkhawm a
la um si nawh, an bei a dawng hle a nih.
India sawrkarin kum 1991 khan Economic Policy thlâk
thlengin privatisation (mimal thaw phalna), liberalisation (hawng zauna) le
globalisation (ramdang dang le thaw tlang) a hung ṭan a, sumdawngna tamtak
sawrkar kuta um hlak chu mimal amani, company-hai thaw ve a hung phal a, chu
zar peia chun Multi National Company (MNC) tamtak India ramah hung lutin sin
thar tamtak a hung inhawnga, chu le inruolin private sin khawm tamtak a hung
inhawng bawk. Hi thil hin ei khuo, ei ram tienga ṭhalai tamtak sin thaw ding
nei lohai khawpui tienga hiin, hi hiptu-nawrtu (pull and push factor) lei hin
vawisunni hin ṭhalai a sîng têl khawpuia sinthaw ei um a nih.
North East mi khawpuia sinthaw a tam lemhai hi mall (show
room), hotel, restaurant, spa, call centre, private office reception a sinthaw
an ni a, hieng hmunhai hi inkhârkhip (lockdown) sunga nitin mamaw (essential
services) a tiem sa an ni naw leiin khâr vawng an nih.
Tuhin inkhârkhip lei hin India
rama hin sum lamlâtna (income) nei ta lo mi nuoi za tam an um a nih. Hienghai
hi a tlângpui thuin thiemna tienga technical skill nei lo an ni tlângpui. Sin
thaw thei ang ang thaw dingin mi tamtak tuhin an invir buoi mêk a, restaurant a
manager sinthaw hlakhai dâm fâk thei thaktu (delivery) sin thawin, show room
manager ṭhenkhat hmeruo zawr (supply) a inham tang ṭawk ṭawk khawm tamtak an um
a nih. Hieng ang bawk hin India mi ram dang (foreign) a sinthaw tamtak India-ah
an hung kîr a, an nihai khawm hi um awl el lovin sum hlaw suok theina sin
remchâng châng thawin, mi tamtak chu fâkthei amani, hmeruo petuin (supply) an ṭhang
a nih.
Fâk ding a ṭul a, gas thun a
ngâia, inhluo man pêk a lo ṭul, electric bill, EMI pek a ṭul a, mobile recharge
a ṭul, net pack thun a lo ṭul bawk, sum lamlûtna nei ta lo ta ding chun
khawpuia vân mana nghâk zing dân a um ta nawh. Hieng lai zing hin, medical
tienga mithiemhai chun hi hripui hi June le July thla khin ruotui leiin a hung ṭuong
taktak ding chau an la ti bawk. Hi lei hin mi tamtak ta ding chun an hma thei
ang taka khuo tieng pan kha a lampui um sun a nih. Hi khawm hi inkhuokhirna
hrât tak kara chu thil awl ai a ni naw tawp el.
Covid-19 le inkhârkhip lei hin rambung le mimal khawsakna
a sukbuoi zie hi suma hisap sêng an nawh. Industries, factories le
constructions sin tienghai hi sawrkarin sin thaw phalna pe ta sienkhawm
sinthawtu ding an um ta naw leiin harsatna namen lo an tuok mêk a nih. Punjab a
lo nei mihai (farmers) chu lova sinthaw tu (labour) ding an um ta naw leiin an
thlai tharhai siek hunt a sienkhawm siek thei lovin an um a, tuhin thlaihnahai
chu a sie ṭan mêk a nih.
India rama hin inkhûrkhip leia nawrluinaa sinthawna hmun
maksana mani khuo tieng pan hi mi nuoi zat tam an ni tah a, ei ni North East
tieng mi khawm nuoi tel ei um a nih. Amiruokchu, ei khuo le venghai a kilkhawr
leiin inlawn a harsaa, state danghai anga hnâivai deu nisien chu kea fe el tum
pawl khawm tamtak um ngêi ei tih. Tuhin sawrkar hmalâknain tamtak an khuo le
veng an tlung mêk a, tamtakin an fe hun ding an nghâk mêk bawk Annihai ta ding
chun lockdown hi knockout ti inla indik tak atih. Lockdown leiin an sin an chân
el chau ni lovin an chengna hmun suoksan a ṭul a nih.
A chunga NRI le restaurant manager ei hrilhai ang khin ei
ni râwi khawm ei khuo le veng ei tlung pha um âwl el lova sin thaw thei ang
ang, an hnuoi an sang ti lova ei thaw hi thil ṭul le pawimaw a nih. Sin thaw
ding zawng lova ei um âwl mei mei a ni chun double knockout ei ni ding a nih.
COMMENTS