Covid-19 leia Pune an’thawk Churachandpur Inzinna Lamtluong
-
Johny Laldinthar F. Tusing,
(Hi thusêp hi ka personal diary
pakhat dinga ka buotsai a ni leiin tiemtuhai popo hrietthiemna ka ngen)
Corona Virus hi a hrienaw ramsan ei
um tanaw. Khâwvêl pumpui a mi chîmbuoi-a namên lovin a mi sukbuoi seng. Mi ei
hang phone dêk dêk-a ei hriet hmasatak chu telecom companies haiin default
caller tunes â an hmang hi corona virus awareness le inzawm a ni deu vawng
leiin phone hmangtuhai popo chun nuom le nuomnaw thu ni loin ei hriet tho tho.
Covid-19 leia khawpui dâng dânga
intânghai (‘tangkhang’ ti hi a hrilchier ei tam leiin ei la sie ṭha phawt)
fesuokna rûnpui –exodus chu khâwvêl sawrkar tin le state tinhai ngaipawimaw a
hung ni tah. Manipur state khâwm in state danga intânghai ṭhuoisuokna rûnpui
chu Sikeisen ah inkapkai tum ang takin hma a hung lak ṭan a lawm a um hlê.
Mi ramah mikhuol ni zînga; hi hripui
invawi hi inlau a um hlê. Ei invawi naw hmanin mi tamtak diriemna le deusawna
ei tuok laia ei invawi pâl hlâu chun ‘sîra inhnawlna hi umnaw nih’ tî tukhâwmin
ei hril theinaw bâka mi ramah Zion hla rem thei annawh. Hi lei hin Israelhai
ang bawka Aigupta ram suoksana ei Canaan ram mani pieng le murna pan chu ei
lungrilin ei tinzawn ṭhup el chu a nih.
Manipur sawrkarin intânghai fena
ding Shramik Special Train a hung riruonga. Pune tienga inthawka fe nuomhai
khawm tengbang-a in register-in hming kan submit ṭhup el taa. Hi hi a tawpna a
lo ni der nawh. Mani umna Police Station chita fe theina ding Movement Pass
buoipui a ṭula, lockdown khau taka fepui a ni leiin ankhâw hlê.
Tûkhawm kan inring hma-in May 20
zantieng 6 ah fe ding a ni thu May 19 zantîeng dar 5 vêlin kan hriet chu a mi
barakhai hlê. (Kan chiai dân le inṭhena le inmâksanna thua ka facebook wall ah ‘Rapture
le Covid-19’ tiin ka post-a tiem thei a nih). May 20 dar 1:30 hmaa Train
Station tlung-â Screening le Checking thawṭulhai sukfel dingin thu kan dawnga,
kan pick-up point hlak kan umna a inthawk KM 3 vêla hla Katraj a ni leiin
Lockdown motor umnaw laia ding chun lung anrim hlê. Hi hi Lunginrimna-1
a nih. Sienkhawm UBS Principal bierâwnin lampui a mi dappuia, Bus a mi hire
puia kan lawm hlê. UBS Principal in ṭawngṭairuolna rawtin Students ṭhahnemtak
le Faculty (Academic Dean le Director of Students Life) haiin May 20,
1:30 pm vêl-in campus an’thawk an mi’n thla liema kan thla a muong hlê.
Katraj ah Police hai remruotna in sawrkar
motor kher-a Train Station pan ding anti leiin lekha pawimaw sukfelin darkar 2
deu thaw kan nghâk hnungin station kan pan taa. Râl a’nthawk Train Station kan
hang thlîra a tuol lai popo chu North East mî in mani thuomhnaw seng pai le
keiin an hluosip mur ela; keini hi family insawn ding kan ni leiin ‘kan nauhai
kum 7 le 10 mî chau leh kan thuomhnawhai iengtin am chawitlung thei kan tah’ ti
chu Lunginrimna-2 a nih. HSA tienga ṭhuoitu feltak Pu Thangzairem le Pu
Faith L. Hranngul haiin ‘memberhai harsatna hliepkieng dinga lockdown karah
khawm pawisa loa station ah anlo hung chuh’ kan tadinga vantirko anni ngawt el.
Train Station lût tâwma line chu
mihriem inlengna tiet chau chau-in hrui an kei kuol vawnga; kikawi (zigzag) sawm
nêka tam inteptâk tâk karah thuomhnaw ṭhahnemtak fên kha chu a beidawngum thlâk
hlê. UBS a kan ruol ṭhenkhathai mi ṭhangpui fâwmin rail sûnga kan lût ve thei
hrâma kan inthuok huou el. Rail lût tawm chun fâk ding kûrtai (jaggery) tlang
le Amul Tazaa (200ml) an mi pêka; ‘Rail-a ei lut chun hadam takin inṭhung ei
ta Jiribam tlung el naw mei niem kan tia’ amiruokchu vut laia vawi ang chau
umzie bo duthusam a lo nih. 6:15 pm vêlin kan suoka, Special train ti lo chun
kan chat/chawl ngun hlê. May 21 a hung nia kan tlan hun nêkin kan chawl
hun kha a sâwt lem ta hlau ela, fâk ding le dâwn ding kan chawihai chun kan
insukkhawp peia, sûnni thlâk chun fâk ding rêng rêng kan dawng tanawa, roti
(chapatti) phêk iemani zât kan chawihai chun kan insukkhawpa. Hmarpa ruok chu
khawp andên naw hlê. Chennai an’thawka hung mi pakhatin Chicken Biryani an mi
pêk a ti lei khan station tawp zât khan kan dâkfan a ni deu tak. Zing dar 3
(May 22) in bu an hung sem ṭawka, an bu hung sem chuh tlangvalhai tidân takin ‘bu
hminlo chungah aieng le machi anphul’ ti thei a nih. ‘Insukkhawpna dinga
lem’ el naw chu thaw ding a um nawh.
A zinga May 22 a hung
inhersuoka a lum hlê. Kan rail hlak chu a hel ni âwmtakin tlan zai rêng a rêl
thei nawh. Sâwttak tâk kan chawla May 20 zanah kan suok an’thawk tui dâwn ding
kan la hmu der si nawh. Thlalêrah bu le tui boa inzin ang hlawl kan nih.
Keini tak hi naupang ṭhuoi kan ni bâka inringna dingin tia Jerry cans (jerigan)
pahni bâka cold drinks buor (2.25L) in ṭhahnem tak kan lo chawi leiin ami sâwk
hlê. Mipui chiai anso chu a nasa chem chem ie. May 23 khawm chun kan
speed a danglam chuongnaw; West Bengal ah Cyclone tlung leiin UP tieng kan pan
char char kha a lo nia, a lum dân chu chappui meipui kâng-a a thli lum ang
elin a mi tuom vela, tui le bu boin Nazi Concentration Camp anhril ang deu
thawa um angin kan inhriet. Hi hi Lunginrimna-3 a nih. Lucknow hnuoi
Allahabad bulah darkar 2 vâng vâng kan chawl el taa. Fâk ding kan chawihai hlak
a ni têlin a kiem peia, roti tlâwmte kan chawi chu kan nauhai fâk dingin kan
khêka. Station pakhâtah pipe in tui anlo sema, a dit taphawtin tukver a’nthawk
bottle kan indawa, a tui a la bal hrêp nâwk nghal. Iemanichen kan tlân hnung
chun tui bottle, chips le bhujia kan hmu ve hlau ela, rail sûnga mi 75
chuonghai tadingin 40 chau dâm kan dawnga. Kan coach ah leader ka ni bawk UBS
students kan tam leiin ‘sem sem dam dam’ kan thawa, a zie a um hlê.
Coach danghai tamtak takin anchangnaw leia an chier ri chu a so el. Nodal
Officer hai chen an indawrpuia. Keikhawm thlalak leh CM-pa ka tweets ve hiel.
Bihar kan hung tlan lut peia kan rail ruok chu a tha ala fân naw hlê ning a tih;
a la muongchâng nasa. Kishanganj hung lûtin Siliguri le Assam hai kan hung lut
ta peia. Fâk le dâwn ding kan dawng ṭha deu deua, bu ruok chu duthusam kan la
hmu chuongnaw. May 24 zing 10:15 AM khan Jiribam chu harsatna tamtak
fethlêngin kan hung tlung ta khawng khawnga. Manipur Police bit lal-in an milo
hmuoka, tukver le kawtkhar popo khâr dingin thu khau tak el ṭawngringna hmangin
an hung khêka, kan fâk ding bu le tui parcel-in coach tin tading an hung siea
chuh bu chu duthusam le beisei ang a phâk naw hlê. District wise in an mi
kodawka, Screening booth ah thermal screening an mi thawa kan kut vawitienga
seal antet peia. Hi seal neihai po Bus ticket an mi pêk nawk. Ka lungrila um
chu ‘Krista’n seal a tetkhum hai chau Vanram anlut ding a nih’ ti hi ami
thêmtu le ka lungril suksiptu a nih. Krista khan Kross lerah ‘A Kin Tah’ ‘tetelestai’
tiin ei batna lekha a thaibo leiin seal a tet khuma, a ringhai po hringna bua
hming ziekin ei uma; Vanram fe theina ticket ei nei chau a nih.
Bus a chun kan thuomhnawhai kan, rem
zovin ṭawngaina ka neia Churachandpur kan hung pan vâng vâng taa. Jiribam road
hi vêl iemanizât ka lo inlawn ta hlaka, ṭumkhat Alto car in Agartala ah inthawk
vêng ka lo hung hraw tah. Amiruokchu kha nia Jiribam lampui sei dân thlâwt kha
ka la hriet ngai nawh. Rail in Ni 4 le Zân 5 hun kan hung hmang zo a ni leiin
kan chau tawl hlê. Kan naunu kum 7 lem chu lamah anluok bawr bawra, a zawi tawp
a ni deu tak. Ka ngai a ṭhanaw leiin a thuok a la um am dâm ka tia, a mar-phu
dâm ka them hiel. Hi hi Lunginrimna-4 a nih. A va rinumin lung anrim
ngei deh!! Ei Lalpa Isu Krista Gethsemane huonah ‘a lung ân rim bêk bêk leiin a
thlan chu thi far lientak angin a far a’ ti lungngaina tawpkhawk ‘hematidrosis’
ngirhmunah ei Lalpa Isu Krista ngirhmun dâm kha Bus a chun ka ngaituoa, hrâtna
thar ami pêk takzet el.
Peace Ground chu zan 10:45 vêlin kan
hung tlung thei ta hram. Râlkanga inthawk chun Police duty hai chun
‘inthuomhnawhai lêh Consituency Screening-na Hall pan ro’ tiin an mi hung khêk
khum a, thuawitakin kan pan-a. Ngir tha theilo hielin kan chau tawl. Hi zo hin
Quarantine Centre Registration dingin kan in line nâwka. Kan rêngin Counter
pakhatah an mi’n thawtira, kan chau ta bawk leiin ‘Counter dang pathum hmanglo
hai hi hawng thei a ni el am’ tiin ka va request a, an mi bengkhaw naw hlê, SDO
phone rawh an mi lo ti pêk. Thuâwitakin darkar khat deu thaw kan la’n line. ‘Mani
vêng, ei district a ni tah’ tia inhnêm el hin umzie alo um naw ngei deh! Counter-a
‘ziekluttu hai mawl kha hmangaina le lunginsietna neilo a Siemtu Pathienin a
siem el am anni aw’ tiin Vân kan en rawng rawng. Hrietthiemna chu an tlasam hlê;
rakzu anla’n rui nâwk nghal, ziel an mi hâwpsan a, ûksak der loa gawp an mi ṭhet
san kha chu a en antâk ngei el.
School Bus le Ambulance hmangin
Young Learners’ School- Institutional Quarantine Centre chu kan tlunga, sawrkar
protocol hi zui dinga intiemhai kan ni leiin thuâwitakin inzieklut dingin kan
in line nâwka, zân 1:30 vêl chun kan umna ding room chu kan hlu theia kan
inthuok huou el. Sawrkar remruotna leia tha le zung tamtak sênghai hi inpâk um
kan ti hlê. Hi nêkin mi ngirhmun mi hriethiempui hai sien chu ei lawmna insâng
ngawt a tih.
Kan Inzinna
Lamtluon hi Ringtuhai ei
khuolzinna ramah ei hmasuonhai le khawm inangna tak neiin ka hmuh. Kan
lamtluong hraw hi rinum hlê sienkhawm Pathien ṭhatzie, a ringum zie le mi ṭhuoitu a ni zie hi kawng dang dang kan
hmuh. Ei LALPA Pathien hin a mi hnawtzui pei a nih. ‘Rinumna tamtak tuorin
Pathien ramah ei lut ding a ni hrim a nih’ (Tt.14:22a); ‘hienghai hi
rinumna râpthlak taka inthawka hung suokhai kha an nih...(Tp.7:14b) tihai
hi ringtuhai hraw ding a ni zie dâm, ei khuolzinna lamtluong a hin harsatna,
beidawngna, suorsietna le lunginrimna ei tuok hlak ding a nih. Sienkhawm ei
tumram Van Jerusalem ei tlung phâ ruok chun hadam takin chawl vawng vawng tang
ei tih.
Hi kan inzinna lamtluong
a kan tadinga mi lo ṭawngṭaipèktu hai popo chungah kan lawm takzet.
May 26, 2020,
YLS Institutional Quarantine Centre.
COMMENTS