- Prof. Lal Dena
Lungngaina kan tlangpui,
Buoina tam tak ka tuorpuiha’n;
Thina Jordan an mi kaisan tah ie,
A mal mala fe’n;
An hnunga lungngai le rinumin ka la’n vai –Rev Thangngur, IH. No110.
Rev. Dr. Robinson Zote hi Hmasawnna Thar-a thusep a zieka inthawka hmel inhmu lo va inhrie kan nih. A thusep ziekhai ka tiemin Hmar țawng a thiem, Sap țawng a thiem bawk. A hmel khawm hnam dang laia khawm suongum bawk si. Cambodia um bawk chu tu’m ning a ti aw ti’n ka buoipui a. Sawt naw te hnunga inhrietthar phut kan thaw a. Ei Chanchinbu fe thlengin open letter khawm ka thawn nghe nghe. Kei hi ka pension tawm ruoiin Southeast Asian History kan hnik thara, Manipur University-ah subject pakhat a nih bawk baka, India sorkarin Look East/Act East policy dam a hung nei pei bawk leh, saktienga ei tuolbawmhai contemporary history hriet chak zuolna ka nei bawk leiin, ka lekhathawn 25 December, 2018 chun HT-fe thlengin hieng hin ka ziek a: “Reverend. Ei chanchinbu Hmasawna Thara I thusephai ka hmu phak phawt chu ka lo tiem pei a, ka hlawkpui thei em em. Tha ka ti zuol hai lem chu future reference dingin ka siețha pei hlak. February 19, 2018 Pathiennia “ȚANGKAINA” thupui hmanga I hung ziek lem kha chu ropui ka tiin, inchuk ding tam tak ka hmuh pha hiel. Look East Policy le inzawma India Vice President Hamid Ansari le a zuitu Indian official-hai ta dinga I sinthaw ropuizie le țangkaina kha hrilin a siek nawh. Vice President meuin, “Iem thawpek thei ka ti che a?” ti an dawn che a, I dawnletna kha ropui ka ti zuol a. Mi tam tak chun, “kan state-a hung inzin la, chu chu kha kha mi thawpek rawh” ti mei ei tih. Nang ruok chun I sinthawna hmuna India mihai hmakhuo ngaia Consulate in mamaw thu le India mi pahni lungina kum 20 chuong intang ta hai India rama sawnna ding I hnipek khan nasa takin ka lungril a tawk a. Mi tam tak, abikin keia ta ding lem chun entawn tlak (role model) ropui tak I nih. Hmar hming baka, India hming I sukțhain I chawimawi tak zet. Kan suong tak zet che”. Chutaka inthawk chun email, whatsApp le phone-in kan inbiek zawm ta char char a, ruolțhain kan inman tah a nih.
India rama an sunga Rengkaia inbawl malama an hung chawl khan a in thar bawl lai mek a, ka va’n hmupuih a. Ka lekhabu In Search of Identity: Hmars of North East India ka pek bawk. Ama chun, “Pu Lal Den, en ta, ka in bawl mek hi. Ka theitawpa Pathien malsawmna zar lieu lieuva, sum thienghlima ka bawl a nih” a tih chuh!. Ka lawmpui ka ngaisang zuol sawt. “Tuta Pathienni hung tlung ding hin, Saidan EFCI biekina thu ka hung hril ding a nih a, hung inkhawm ngei ngei raw uo” a mi tih a. Chu Pathienni tuk chun ka va’n khawm a. Ei ram kohran laia thuhril thiem deuhhai thuhril ngai naw ram sam ka nei tah nawh. Hi tuka Rev. Robinson thu hril hi a hringa, a thiem ka va heih ti em em de aw!. Hmar țawng a thiem si, a thuhril a hring bawk. Ka thlarau ngui chu nasa takin a chawkhar. Theology tieng el baka, khawvel thiemna tieng a hriet inthuk bawk. Hiengang pastor lekhatiem ei nei hi ei vangnei zie ka hrietthar a.
Hi țuma Churachandpura a hung hin vangduoi thlak takin thi ngamin natna’n a tlak buok a. Hieng lai hin a um sawng el ta naw dim a ni aw tia ka ngaituo lai zingin ka mobile phone a hung inri val val a. Ka hang pickup” khawlam i um a? tia ka hang indawn chun “Cambodia-ah kan um nawk tah ie” ti’n a mi hung dawn a. Chutaka inthawk chun a thusep ziek Hmasawnna Thara a hung thawnhai chu a mi hung forward zie hlak. Keia thusep ziekhai khawm ka forward vepei hlak. Video call damin a mi hung biek deuh zing bawk.
Hun iemani ti hnunga hming inlang lo phone call ka dawng nawk a. Hming inlang lo call hi ka lak ngai zen zen nawh. Tuk khat call a hung nawk a, kan nu abuoi leiin ka zuk risk a “Hello, May I know who’s speaking?” ka zuk ti kher leh, number thar Singapore-a inthawka Pu Robinson ta a lo ni zing a. ”A na iem an tah leh, Singapore tieng in um ta daih a?’ tia kan dawn chun thla thum vel Singapore ah an um ding thu a mi hung hril a. Sawtfe kan inbiek hnung chun kan in-bye bye nawk tah a. Chu hnungah Cambodia tienga a kirnawk thu a mi hung hril le June 17, 2020-ah India ram tienga an hung ding thu ka hriet nawk pei a. Churachandpur a in hmu vak dinga beiseina ka nei zing laiin, BP stroke leia a thi thu ka zuk hriet phut chu mak tiin ka sip a.
Pu Robinson missionary a fe dan, a tumru zie, ni sari bungheia Pathien a buon na thu le Southeast Asia hmun dang danga chanchințha hrila a hmalaknahai le a huoisen zie Lal rama a ringkawl batpui ngei Pu CT Lalrinawma-in fie takin a lo ziek a. Pu Robinson hi Krista pasalțha a tling tak zet. Ram le hnam khawm a hmangaih a, thusep ziek hrim hrim hai hi ți nei lovin huoisen takin a ziek hlak. Ei chan ropui. Rengkaia sawt naw te a um lai khan HRINGNUN TUKVER ti lekhabu a lo ziek hman a. Comment tlawmte ziek ve dingin ditsakna a mi hung pek a, hieng ang hin 8 October, 2019 chun ka lo ziek:
Rev. Dr. Robison hi mimal taka kan inhriet hmain, a thusep zieka inthawkin ka lo hriet a. Theology tieng chau ni lo, secular literature tieng khawma miril le hrietna inthuk tak nei a nizie hi inphat ruol a nih nawh. A thusep ziek chauh tiem lova, a thuhril ngei khawm ngaithlatu ka lo ni ve a. Sapṭawng a thiem ang bawkin Hmar ṭawng a hmang le a ziek khawm hi ka ngaisang em em. Hi a lekhabu Hringnun Tukverah hin khawvel mi ropui, hmingthang, scientist hai, kutthemthiemna, khuoizu insiem dan chen le chanchin pawimaw tak tak 400 lai tawp hlu lutina um a. Hi hin Pu Robinson-in lekhabu a tiem rawnzie le a hriet rawnzie le a hrietna inthukzie a sukfie hlein ka hriet. Nambar tina a thu tarlanghai hi hringnun siemțhatna dingin an huntawk senga inchuk le zawm ngei chi vawng an nih. Hieng ang mithiem, taksa khawsak dan ding ṭha lem le thlarau tieng nun chena mi kawkhmu theitu lekhabu ṭha ei nei ei vangnei hle. Pu Robinson hin a dang khawm la hung ziek pei sien nuom a va um de!
Hi lekhabu hi tlangzar lo a nih a chu, a kutsuok ei hmu thei sun chu a nih ta el si. Ringum taka a rawng a ibawl Lalpa Pathien chun, “Suok țha le ringum, I thaw țha” ti’n a angsung, khawvel rinum tuor ta lo ding le ințhenawna rama lo inchawl hadam tir ta ngei a tih.
TILL THEN, REVEREND DR. ROBINSON S. ZOTE, Rest in Peace!
COMMENTS